Σύντομα προσιτή στο κοινό η κρυμμένη συλλογή του Ουίλιαμ Σάβορι με ηχογραφήσεις από τη δεκαετία του ’30. Για πολλές δεκαετίες, φίλοι και μελετητές της τζαζ μιλούσαν με δέος για την «Συλλογή Savory». Ηχογραφημένη από ραδιοφωνικές εκπομπές στα τέλη της δεκαετίας του ’30, από έναν μηχανικό ήχου που ονομαζόταν Ουίλιαμ Σάβορι, η συλλογή ήταν γνωστό ότι περιέχει ζωντανές ερμηνείες των πιο φημισμένων μουσικών της τζαζ.
Ομως, ελάχιστοι μόνο άνθρωποι είχαν ακούσει έστω και μικρό τμήμα αυτών των ηχογραφήσεων, πράγμα που πρόσθετε στο μυστήριό τους.
Τώρα, εβδομήντα χρόνια μετά, υπάρχει η ελπίδα ότι εκατοντάδες κοντσέρτα θρύλων της τζαζ όπως ο Λούις Αρμστρονγκ, ο Μπένι Γκούντμαν, ο Κάουντ Μπέιζι, η Μπίλι Χόλιντεϊ, ο Κόλμαν Χόκινς, ο Λάιονελ Χάμπτον, ο Αρτι Σο, ο Λέστερ Γιανγκ, ο Καμπ Καλογουέι, ο Φατς Γουόλερ και άλλοι, ηχογραφημένα στην κορύφωση της εποχής του σουίνγκ, θα γίνουν προσιτά στο κοινό.
975 δίσκοι
Το Εθνικό Μουσείο Τζαζ του Χάρλεμ, στη Νέα Υόρκη, ανακοίνωσε ότι απέκτησε το σύνολο των 975 δίσκων και άρχισε να ψηφιοποιεί τις ηχογραφήσεις. Μερικές από αυτές είναι ερμηνείες μεγάλης διάρκειας από φημισμένους τζαζίστες, οι οποίες δεν μπορούσαν να χωρέσουν στους δίσκους της εποχής. Η συλλογή επίσης περιέχει ερμηνείες υψηλού επιπέδου καλλιτεχνών που δεν έχουν εκτιμηθεί όσο τους άξιζε και που τώρα δίνεται η ευκαιρία να τους δουν κάτω από νέο φως.
«Πολλοί από μας γνωρίζαμε ότι ο Σάβορι είχε ηχογραφήσει όλο αυτό το υλικό και περιμέναμε με κομμένη την ανάσα να δούμε τι υπήρχε εκεί μέσα», λέει ο Νταν Μόργκενστερν, ο βραβευμένος με Grammy ιστορικός και κριτικός της τζαζ, ο οποίος είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Μελετών Τζαζ στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς. «Παρόλο που έχω ακούσει μερικά μόνο δείγματα, αποδεικνύεται πως είναι ο θησαυρός που περιμέναμε να βρούμε, με πολλά πράγματι υπέροχα κομμάτια. Κανένα απ’ όσα άκουσα δεν έχει ακουστεί πριν. Είναι όλα καινούργια».
Αφού έκανε τις ηχογραφήσεις, ο Σάβορι, ένας εκκεντρικός άνθρωπος με τάσεις μυστικοπάθειας, απέκλεισε με ζήλο κάθε πρόσβαση στη συλλογή του, επιτρέποντας μόνο μερικά επίλεκτα κομμάτια του φίλου του, Μπένι Γκούντμαν, να κυκλοφορήσουν εμπορικά. Οταν ο Σάβορι πέθανε το 2004, ο γιος του, Γιουτζίν Ντεζαβουρέτ, ο οποίος μένει στο Ιλινόις, διέσωσε τους δίσκους, που μούχλιαζαν μέσα σε κιβώτια, και πούλησε τη συλλογή στο μουσείο.
Την εποχή εκείνη, πριν από την εισαγωγή της μαγνητοταινίας, οι περισσότερες ηχογραφήσεις γίνονταν σε δίσκους 10 ιντσών και 78 στροφών από ρητίνη, οι οποίοι, λόγω της περιορισμένης χωρητικότητάς τους, μπορούσαν να περιλάβουν μόνο τρία λεπτά μουσικής. Ο Σάβορι, όμως, ο οποίος ηχογραφούσε ραδιοφωνικές εκπομπές για την προσωπική του ευχαρίστηση, είχε πρόσβαση σε δίσκους 12 ή και 16 ιντσών, από αλουμίνιο ή acetate, οι οποίοι μπορούσαν να ηχογραφήσουν σε πολύ μικρότερη ταχύτητα, μέχρι και 33,3 στροφών. Αυτό επέτρεψε στον Σάβορι να ηχογραφεί μουσικές παραστάσεις μεγαλύτερης διάρκειας.
Τεχνική ιδιοφυΐα
«Οι περισσότερες ηχογραφήσεις εκτός στούντιο που υπάρχουν από εκείνη την εποχή είχαν γίνει στο σπίτι από νεαρούς μουσικούς ή φίλους της τζαζ, κι έτσι ο ήχος είναι συνήθως κακής ποιότητας», είπε ο διευθυντής του μουσείου, Λόρεν Σένμπεργκ. «Η διαφορά με τον Μπιλ Σάβορι είναι ότι εκείνος ήταν και μουσικός και τεχνική ιδιοφυΐα. Ακούς μερικά κομμάτια και λες “Αυτό δεν είναι δυνατόν να έχει ηλικία 70 χρόνων”».
Πολλές εκπομπές από νάιτ κλαμπ και χορευτικά κέντρα που ηχογράφησε ο Σάβορι περιέχουν πιο χαλαρές και ελεύθερες εκδοχές δημοφιλών κομματιών που αρχικά ηχογραφήθηκαν σε στούντιο. Ενα αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι μια εκπληκτική εξάλεπτη ερμηνεία του Body and Soul από τον Κόλμαν Χόκινς το 1940. Σ’ αυτήν, ο σαξοφωνίστας παίζει ένα σόλο με πέντε επωδούς ακόμα πιο ριψοκίνδυνο από τη φημισμένη ερμηνεία του με τα δύο ρεφρέν που ηχογραφήθηκε το 1938. Στην τελευταία επωδό, έχει περιπλανηθεί σε αχαρτογράφητη περιοχή, παίζοντας με στυλ που θα γινόταν δημοφιλές μόνο όταν ο Μάιλς Ντέιβις θα ηχογραφούσε το Kind of Blue το 1959.
Επανεκτίμηση μουσικών
Οταν ρωτήθηκε αν οι ηχογραφήσεις του Σάβορι είναι πιθανόν να προκαλέσουν κριτική επανεκτίμηση κάποιων μουσικών της τζαζ ή την αναδιάταξη της ανεπίσημης ιεραρχίας με την οποία οι φίλοι της τζαζ κατατάσσουν τους μουσικούς, ο ιστορικός της τζαζ Νταν Μόργκενστερν ανέφερε την περίπτωση του Χέρσελ Εβανς, ενός σαξοφωνίστα που έπαιζε στην ορχήστρα του Μπένι Γκούντμαν, αλλά πέθανε στις αρχές του 1939, λίγο πριν συμπληρώσει τα τριάντα χρόνια του. Ο Εβανς έπαιζε δίπλα στον Λέστερ Γιανγκ, ο οποίος ήταν ένας γίγαντας του σαξοφώνου και επισκίαζε τον Εβανς στις ηχογραφήσεις σε στούντιο του γκρουπ του Μπέιζι.
«Ποτέ δεν χορταίνεις τον Λέστερ Γιανγκ και υπάρχουν μερικά υπέροχα κομμάτια με τον Λέστερ Γιανγκ σ’ αυτούς τους δίσκους», λέει ο Μόργκενστερν. «Υπάρχουν όμως και μερικές στιγμές όπου πραγματικά ακούς να αναπτύσσει το παίξιμό του ο Χέρτσελ, ο οποίος ελάχιστα ακούγεται στους δίσκους που έχουν κυκλοφορήσει. Οσα άκουσα δίνουν πραγματικά μια πολύ καλύτερη εικόνα αυτού του πρόωρα χαμένου μουσικού».
Η συλλογή ρίχνει νέο φως σ’ αυτό που θεωρείται το πρώτο υπαίθριο φεστιβάλ τζαζ, το Carnival of Swing που έγινε το 1938 στη νήσο Ράνταλς έξω από τη Μασαχουσέτη. Πάνω από 20 γκρουπ έπαιξαν εκεί, ανάμεσά τους οι ορχήστρες του Ντιουκ Ελινγκτον και του Κάουντ Μπέιζι. Παρόλο που υπάρχουν κινηματογραφημένες στιγμές από το φεστιβάλ σε επίκαιρα, κανείς δεν πίστευε ότι έχουν διασωθεί ηχογραφήσεις, μέχρις ότου βρέθηκαν στους δίσκους του Μπιλ Σάβορι αποσπάσματα από τις ερμηνείες του Κάουντ Μπέιζι και του Σταφ Σμιθ.
Τι γίνεται με τα πνευματικά δικαιώματα
Η μεταφορά της Συλλογής Σάβορι από τους δίσκους σε ψηφιακή μορφή γίνεται από τον Νταγκ Πομερόι, έναν ηχολήπτη στο Μπρούκλιν που ειδικεύεται στις αποκαταστάσεις ηχογραφήσεων και έχει εργαστεί σε πάνω από 100 επανεκδόσεις σε CD. Εχει ψηφιοποιήσει εκατό μόνο δίσκους μέχρι τώρα και γνωρίσει τις δυσκολίες –και τις χαρές– που τον περιμένουν. «Κάθε ένας από αυτούς τους δίσκους είναι μια απρόσμενη ανακάλυψη».
Το μουσείο τζαζ σχεδιάζει να κάνει όσο μεγαλύτερο μέρος της συλλογής προσιτό στο κοινό, στην έδρα του στο Χάρλεμ και τελικά στο Διαδίκτυο, αλλά η κατάσταση όσον αφορά τα πνευματικά δικαιώματα του υλικού είναι περίπλοκη, κάτι που θα έθετε εμπόδια στο «μοίρασμα» της μουσικής. Ενώ το μουσείο έχει την ιδιοκτησία των δίσκων ως υλικών αντικειμένων, δεν ισχύει το ίδιο για τη μουσική των δίσκων. Δείγματα από την Savory Collection μπορεί να ακούσει κανείς στο www.jazzmuseuminharlem.org/savory.php, ενώ η δισκογραφική εταιρεία Mosaic Records, που ειδικεύεται σε εκλεκτές επανεκδόσεις, διαπραγματεύεται την προσεχή έκδοσή της.
πηγή-kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου