Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών

Του Αλέκου Λασκαράτου από το protagon.gr

Τα άρθρα του Κώστα Γιαννακίδη και της Τζίνας Δαβιλά την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου μου έφεραν στο νου κουβέντες και επιχειρήματα για το χωρισμό κράτους-εκκλησίας που ήταν στο φόρτε τους πριν κάποιες δεκαετίες. Σκέφτηκα μήπως να κατέθετα εδώ κι’εγώ την άποψή μου. Όχι ότι το θέμα είναι επίκαιρο ή ότι σύντομα θα βρεί τη λύση του. Κάθε άλλο, με το ΔΝΤ κλπ., στην πλάτη μας δεν υπάρχει περίπτωση η κυβέρνηση, η όποια κυβέρνηση, να καταπιαστεί με το θέμα.
Αλλά τότε; Απλά έχουμε σχεδόν διανύσει την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα και κάποια πράγματα ηχούν από κακόγουστα έως μή αποδεκτά.

Έτσι το δελτίο της ΝΕΤ το μεσημέρι του δεκαπενταύγουστου με οδήγησε κατ’ευθείαν στην οθόνη του υπολογιστή μου απ’όπου και γράφω αυτές τις γραμμές. Μιλώντας για τις εικόνες της Παναγίας τόσο στην Τήνο όσο και στην Πάρο η εκφωνήτρια του δελτίου τις χαρακτήρισε, εν τη ρύμη του λόγου που λένε σαν να έλεγε το πιό απλό πράγμα στον κόσμο, θαυματουργές!!!

Και συνέχισε λέγοντας ότι η Κοίμηση της Θεοτόκου γιορτάστηκε σε πλήθος εκκλησιών σε όλη την Ελλάδα, όπου και εκεί πολλές εικόνες της Παναγίας είναι (και αυτές) θαυματουργές... Δεν έχω τίποτε ενάντια στην εκφωνήτρια η οποία απλά διάβαζε το κείμενο που περνούσε μπροστά στα μάτια της. Τα έχω με την κοινωνία στην οποία ζω και με τον σκοταδισμό που μας περιβάλλει.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ο εναγκαλισμός κράτους θρησκείας/ εκκλησίας βαστάει από την εποχή μετά την επανάσταση του ’21 όταν πρωτοιδρύθηκε το νεοελληνικό κράτος. Η έννοια Έλληνας δεν ήταν ξεκάθαρη εκείνα τα χρόνια σαν προσδιορισμός εθνότητας. Ούτε μπορεί να πεί κανείς ότι την επανάσταση ενάντια στους οθωμανούς την έκαναν αυτό που ονομάζουμε Έλληνες.

Ο Ανδρέας Μιαούλης και η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα ήσαν αρβανίτες και μιλούσαν αρβανίτικα. Ησαν όμως ορθόδοξοι χριστιανοί. Το ίδιο και οι Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος Μπότσαρης, Γιάννης Γκούρας κ.ά. Οι αρβανίτες προέρχονται από τη νότια Αλβανία και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, κυρίως στην Πελοπόνησο και τη Στερεά Ελλάδα, μεταξύ 13ου και 16ου αιώνα.

Είχαν όμως συνείδηση ελληνική και θεωρούσαν την Ελλάδα πατρίδα τους. Έτσι ο νομοθέτης στο σύνταγμα που ακολούθησε την εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου τον Δεκέμβρη του 1821 δίνει έναν χριστιανογενή ορισμό του Έλληνα : «Όσοι αυτόχθονες κάτοικοι της επικράτειας της Ελλάδος πιστεύουσιν εις Χριστόν εισίν Έλληνες».

Από τότε πέρασαν 190 χρόνια και πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Ο χριστιανογενής ορισμός του Έλληνα δεν υπάρχει πια. Τα τελευταία συντάγματα της χώρας (άρθρο 3 του σημερινού) ορίζουν ότι επικρατούσα θρησκεία είναι η θρησκεία της ορθόδοξίας. Μ'ένα ευρύτερο πλέγμα διατάξεων κυρίως στο άρθρο 13 περί θρησκευτικής ελευθερίας, περιγράφεται η ανεξηθρησκεία και το δικαίωμα κάθε πολίτη να ασπάζεται όποια θρησκεία (ή και καμμία) επιθυμεί.

Εδώ όμως υπάρχει το πρόβλημα: ο ασαφής όρος «επικρατούσα θρησκεία» δεν σημαίνει ούτε ταύτιση κράτους-εκκλησίας ούτε όμως και σαφή διαχωρισμό και ανεξαρτησία του ενός από το άλλο. Με τα χρόνια, ας περιοριστούμε στη μεταπολίτευση και μετά, η επικρατούσα άποψη είναι εκείνη της ταύτησης και της επίσημης θρησκείας.

Άλλωστε το γεγονός και μόνο ότι οι ορθόδοξοι κληρικοί πληρώνονται από το κράτος λέει πολλά. Αν η ανεξιθρησκεία ήταν πραγματική, τότε θα έπρεπε είτε οι κληρικοί όλων των θρησκειών που υπάρχουν στη χώρα μας να είναι δημόσιοι υπάλληλοι, είτε κανείς.

Αυτή η στρεβλή κατάσταση έχει οδηγήσει αρκετούς ιερείς, κυρίως μητροπολίτες, να περάσουν τα εσκαμμένα και να θεωρούν ότι έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα παρέμβασης στα της πολιτείας (εξωτερική πολιτική, άμυνα, οικονομία κλπ.).

Υπήρξαν σκέψεις κυρίως επί Ανδρέα Παπανδρέου για τον χωρισμό κράτους-εκκλησίας αλλά μπροστά στη λυσσαλέα αντίδραση του κλήρου ο οποίος ελέγχει μερίδα των ψηφοφόρων, η κυβέρνηση έκανε πίσω. Το ίδιο συνέβη και με την εκκλησιατική περιουσία όταν καρατομήθηκε ο Αντώνης Τρίτσης για να καταλαγιάσει η αντίδραση της εκκλησίας.

Έχουμε εδώ το λαικό γνωμικό «Ο Γιάννης (πολιτεία) φοβάται το θεριό (εκκλησία) και το θεριό το Γιάννη» μόνο κατά το πρώτο σκέλος. Αποκορύφωμα της αποθράσυνσης της εκκλησίας ήταν ο προκάτοχος του σημερινού Αρχιεπισκόπου ο οποίος έφερε τεράστια αναστάτωση στην κοινωνία με το φανατισμό που τον διέκρινε, τις παρεμβάσεις του στην πολιτική και τη λυσσαλέα αντίδραση σε κάθε τι προοδευτικό (συλλογή υπογραφών για τις ταυτότητες κλπ.)

Ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος είναι υπόδειγμα μετριοπάθειας και σύνεσης και από τότε που ανέλαβε οι σχέσεις πολιτείας-εκκλησίας κυλούν σε ήρεμα νερά. Με κάποιες εξαιρέσεις όπως ο Ανθιμος στη Θεσσαλονίκη, αλλά με το ήρεμο κλίμα που γενικώτερα επικρατεί, οι φωνές αυτές φαίνονται όλο και πιό γραφικές.

Ο χωρισμός πολιτείας-εκκλησίας αναπόφευκτα θα γίνει αργά ή γρήγορα και θα είναι σε όφελος και των δύο πλευρών. Οι μή χριστιανοί ορθόδοξοι θα πάψουν να αισθάνονται πολίτες δεύτερης κατηγορίας και να προσβάλλονται τα αφτιά τους με ιστορίες «θαυματουργών» εικόνων και άλλα, η δε εκκλησία θα αποκτήσει, επιτέλους το πιστό της ποίμνιο που θα της δώσει δύναμη και ουσία.

Θα απαλλαγεί σιγά-σιγά από τα βαρίδια που μετατρέπουν εκκλησιαστικά μυστήρια όπως ο γάμος και η βάπτιση, σε καθαρά κοινωνικές συνευρέσεις και ευκαιρίες για επίδειξη γκλαμουριάς, με απόλυτη αδιαφορία ως προς το μυστήριο που τελείται. Θα απαλλαγεί επίσης από εκείνους που τρέχουν στην Ανάσταση στις δώδεκα παρά πέντε και εκνευρίζονται αν ο ιερέας αργήσει πέντε λεπτά να πεί το «Χριστός Ανέστη» γιατί τους περιμένει η μαγειρίτσα…