Του Τάσου Φούντογλου
Στον νικητή τα λάφυρα. Η φράση αυτή του αμερικανού γερουσιαστή της Νέας Υόρκης, William L. Marcy, ευητόκος μήτρα γέννεσης των απανταχού συστημάτων ρουσφετολογικών διορισμών, αγγλιστί spoils system, περιέγραφε , τον 19 αιώνα, τον τρόπο οργάνωσης της αμερικανικής διοικητικής μηχανής.
Την περίοδο εκείνη η συγκρότηση μιας επαγγελματικής δημόσιας διοίκησης, με αυστηρά αξιοκρατικά και επαγγελματικά κριτήρια στελέχωσης και επαγγελματικής ανέλιξης, αντιμετωπιζόταν από τους ιθύνοντες της αμερικανικής πολιτικής σκηνής ως μια αντιδημοκρατική διαδικασία,η οποία αντιστρατευόταν την κυρίαρχη φιλελεύθερη άποψη ότι όλοι οι πολίτες είναι ικανοί για οποιαδήποτε δουλειά...
Ως εκ τούτου κάθε νεοεκλεγείς δημόσιος αξιωματούχος διέθετε την ιδεολογική νομιμοποίηση να επιβραβεύει με κρατικές θέσεις εργασίας τους ψηφοφόρους του και τους κάθε λογής κακλαδόρους του. Το 1883 , με νομοθετική πράξη ( Pendleton Act) δόθηκε τέλος στο σύστημα αυτό καθώς συγκροτήθηκε ειδική επιτροπή δημόσιας διοίκησης, που ανέλαβε τη στελέχωση και τη διοικητική υπαγωγή των υπαλλήλων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Στην Ευρώπη ,από την άλλη μεριά, η ανάπτυξη της γραφειοκρατίας ακολούθησε διαφορετικά μονοπάτια με την συγκρότηση μιας αξιοκρατικής γραφειοκρατίας να αποτελεί την αντίδραση της ανερχόμενης αστικής τάξης απέναντι στην ελέω θεού μοναρχία και τις απολυταρχικές πρακτικές της. Ο απογαλακτισμός της γραφειοκρατικής μηχανής από την ευνοιοκρατία της βασιλικής αυλής και η σύσταση ισχυρών γραφειοκρατιών προκειμένου να διαχειριστούν τη διοίκηση των αναδυόμενων εθνικών κρατών, δημιουργούσαν ένα πεδίο δόξης λαμπρόν για την ευόδωση των φιλοδοξιών της παραγκωνισμένης από τους μηχανισμούς της εξουσίας, αστικής τάξης ενώ παράλληλα οδηγούσαν στην συγκρότηση ενός ισχυρού ορμητηρίου, από όπου λίγα χρόνια αργότερα οι αστοί θα εξορμούσαν για την άλωση των αριστοκρατικών προνομίων και την αποδυνάμωση της μισητής μοναρχίας.
Στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, αντίθετα, συμπεριλαμβανόμενης και της ελληνικής ψωροκώσταινας, ο βεμπεριανός ορθολογισμός που κατά το μάλλον ή ήττον αποτέλεσε τον θεμέλιο λίθο των δυτικών διοικητικών γραφειοκρατιών , απέτυχε να επηρρεάσει, πλήν ορισμένων φωτεινών εξαιρέσεων ( β.λ σύσταση του ΑΣΕΠ το 1994 ) , την λογική συγκρότησης της εγχώριας γραφειοκρατίας. Η τελευταία συγκροτήθηκε στη βάση των προεπαναστατικών πελατειακών δικτύων και των φατριαστικών δομών του νεόκοπου κομματικού συστήματος. Το κράτος και οι διοικητικές του δομές αντιμετωπίζονταν – και δυστυχώς αντιμετωπίζονται ακόμα και σήμερα- από τους πολιτικούς ως λάφυρο και ως πρόσφορο πεδίο εξυπηρέτησης πελατειακών προεκλογικών δεσμεύσεων και ως μέσο χειραγώγησης της εκλογικής συμπεριφοράς των πολιτών. Η διοικητική μηχανή αποτελούσε προέκταση των κομμάτων και οι δημόσιοι υπάλληλοι πιστές θεραπαινίδες των πολιτικών τους ευεργετών. Η δημοσιουπαλληλία- φατριαστική υπαλληλία κατά τον Τρικούπη- αποτελούσε το κυρίαρχο πρότυπο κοινωνικής καταξίωσης και επαγγελματικής αποκατάστασης, σε μια χώρα που ποτέ της δεν πίστεψε πραγματικά στις δυνατότητες της ελεύθερης αγοράς και η οποία ποτέ της δεν ασχολήθηκε σοβαρά με την προώθηση της υγιούς επιχειρηματικότητας. Όσο και αν ορισμένοί γραφικοί προσπαθούν να εμφανίσουν αυτό το κρατικοδίαιτο οικονομικό μοντέλο των εθνικών μεγαλοεργολάβων- μεγαλοπρομηθευτών ως το καπιταλιστικό αντίστοιχο της εγχώριας οικονομικής πραγματικότητας.
Η ανάγνωση αυτή της εξέλιξης της ελληνικής γραφειοκρατίας επιτρέπει την κατανόηση πολλών εκ των όσων συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας. Η πιθανή ακύρωση του διαγωνισμού της ΔΕΗ ( αν και οι τελευταίες εξελίξεις δεν επιβεβαιώνουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο) , οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών ( αναμφίβολα δικαιολογημένες μιας και αυτό ήταν ανέκαθεν το οικονομικό μοντέλο που τους πρόσφεραν οι πολιτικοί τους ταγοί), η επιτήρηση της Ελλάδας από τους εταίρους της και οι ασφυκτικές πιέσεις των αγορών προς τη χώρα μας ( ασχετα αν η κερδοσκοπία και η τζογαδόρικη λογική βρίσκεται πίσω από πολλές από αυτές) διαπλέκονται στενά καθορίζοντας και αναδεικνύοντας το ΄΄ελληνικό πρόβλημα΄΄. Πρόβλημα που φυσικά δεν αντιμετωπίζεται μόνο με περικοπές μισθών, πάγωμα συντάξεων και φοροεπιδρομή των καθημαγμένων ελληνικών νοικοκυριών αλλά πρόβλημα που επιτάσσει άλλες λύσεις και άλλες διεξόδους με πρώτη την ενίσχυση της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Της ευρηματικότητας και της καινοτομίας. Της έρευνας και της παραγωγής νέας γνώσης. Της βελτίωσης των παρεχομένων υπηρεσιών και της εξέλιξης άλλων. Της παραγωγής νέων ανταγωνιστικών προιόντων στις λεγόμενες τεχνολογίες αιχμής και της ριζικής ανακατεύθυνσης της ελληνικής γεωργίας προς νέες καλλιέργειες και νέου τύπου προιόντα.
Πολιτικές αυτονόητες για ένα κράτος σοβαρό που επιλέγει τον δύσκολο δρόμο της δημιουργικότητας ώστε να επιτύχει την πολυπόθητη ανάπτυξη αλλά απωθητικές για ένα πολιτικό σύστημα που επέλεξε τόσα χρόνια τον εύκολο δρόμο του υπερδανεισμού, της κατασπατάλησης των κοινοτικών κονδυλίων και της παρασιτικής επέκτασης του κρατικού Λεβιάθαν προκειμένου να προσφέρει στους ιθαγενείς πολίτες του ψιχία του ελκυστικού δυτικοευρωπαικού καταναλωτικού τρόπου ζωής. Αμοιβόμασταν αναντίστοιχα με τις παραγωγικές μας δυνατότητες και καταναλώναμε δυσανάλογα με τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας μας. Αυτό είναι δυστυχώς το ελληνικό πρόβλημα. Ένα πρόβλημα δομικών στρεβλώσεων συνυφασμένο με έναν δάνειο νεοελληνικό μεγαλοιδεατισμό που ήθελε τον Ελληνα Ευρωπαίο, στον τρόπο ζωής, κατανάλωσης και μισθολογικής εξέλιξης αλλά όχι φυσικά και στον τρόπο παραγωγής και επέκτασης των οικονομικών του δυνατοτήτων. Έναν μεγαλοιδεατισμό που ακολουθώντας πιστά τα μονοπάτια της Μεγάλης Ιδέας του Κωλέττη , δεν έλαβε ποτέ σοβαρά υπόψιν του την δραματική αναντιστοιχία μεταξύ επιδιωκόμενων σκοπών και διαθέσιμων μέσων. Και αν τότε η Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε την ταφόπλακα της της ξέφρενης πορείας μας προς την υλοποίηση της νέας νεοελληνικής αυτοκρατορίας με πρωτεύουσα την ένδοξη Βασιλεύουσα, η επικείμενη δαμόκλειος σπάθη του ΄΄δυστυχώς επτωχεύσαμε ΄΄ αποτελεί αναμφίβολα το τέρμα μιας ανεύθυνης πορείας προς την επίτευξη ενός κατά βάση ξένου προς εμάς τρόπου ζωής που αν και τον ΄΄αγγίξαμε΄΄ για μερικά χρόνια καλούμαστε σήμερα να τον εγκαταλείψουμε ανεπιστρεπτί. Η τούλαχιστον μέχρις ότου ο εξορθολογισμός του κράτους και η ανάπτυξη της εγχώριας επιχειρηματικότητας επιτρέψουν την ευόδωση των ευσεβών μας πόθων!!!
Το Δημόσιο δυστυχώς ή ευτυχώς ( εξαρτάται από ποιο ιδεολογικό οροπέδιο επιλέγεις να κοιτάς το ελληνικό πρόβλημα) αδυνατεί να ικανοποιήσει τις επαγγελματικές ανησυχίες και τα όνειρα χιλιάδων νέων. Αδυνατεί να ενσωματώσει το νέο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό της οικονομίας μας και να αξιοποίησει τις γνώσεις και τις δεξιότητες του. Αδυνατεί να πρωτοστατήσει στη δημιουργία και την καινοτομία, δομικά υλικά της ανάπτυξης που ευελπιστούμε να πετύχουμε. Αδυνατεί τέλος να πείσει τους έλληνες πολίτες ( ναι υπάρχουν και πολίτες που δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι) ότι μπορεί και θέλει να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κρίσης. Και όσο το Δημόσιο αδυνατεί τόσο η χώρα θα βυθίζεται στην ανυποληψία και την απαξίωση. Και όσο εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε το χάος στο οποίο αυτό έχει περιέλθει τόσο θα απομακρύνεται η πιθανότητα να δημιουργήσουμε μέσα από το χάος ένα άστρο που τρεμοσβήνει ( Νιτσε ) και τόσο θα αφυδατώνεται η ιερά εκείνη και ζωογόνος δύναμη , χάρη στην οποία πλάθαμε κάποτε γύρω μας κόσμους , όπως σημειώνει και ο Γκαίτε στο Βέρθερο του. Με την ευχή ο τελευταίος να μην αποτελέσει για εμάς το πρότυπο αντιμετώπισης της κρίσης!!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου